1990 yılında Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan şema terapisi, bilişsel davranışçı terapi, psikanaliz, Gestalt terapisi ve ilgili yaklaşımların unsurlarını bir araya getiren bütünleştirici bir yaklaşımdır.

Şema terapisi şemalara odaklanan bir terapi türüdür. Şemalar, insanların kendilerini ve çevrelerindeki dünyayı anlamalarını sağlayan kalıplar veya inanç sistemleridir.

Şemalar, kişilerin çocuklukta, özellikle de aileleri ve yakın çevreleri etrafında oluşmaya başlar. Bu şemalar daha sonra düşünceleri, duyguları ve davranışları etkiler. 

Şemalar  bağlantı kurma, özerklik, oyun ihtiyacı, sınırlar ve oınayın yeterince karşılanmaması sonucu yaşamın erken dönemlerinde gelişen olumsuz/işlevsiz düşünce ve duygulardan oluşur. Negatif kalıplar kişinin hayatı boyunca tekrarlanır ve detaylandırılır ve kişinin hedeflerine ulaşmasında ve ihtiyaçlarının karşılanmasında engeller oluşturur.

Şema inançlarına bazı örnekler şunlardır: “Ben sevilmezim”, “Ben başarısızım”, “İnsanlar beni umursamıyor”, “Önemli biri değilim”, “Kötü bir şey olacak”, “ İnsanlar beni terk edecek”, “İhtiyaçlarımı asla karşılayamayacağım”, “Asla yeterince iyi olamayacağım” vb.

Şema Terapi modelindeki dört ana kavram vardır, bunlar: Erken Uyumsuz Şemalar, Şema Alanları, Başa Çıkma Stilleri ve Şema Modları. Uyumsuz şemalar tutarsız veya gerçekçi değildir. Örneğin bir çocuk her zaman mükemmel olması gerektiğini veya asla kimseye güvenemeyeceğini öğrenebilir. Bu, kaygıya veya diğer mental sağlık problemlerine sebep olabilir. Uyumsuz şemalar istismar veya kötü muamele nedeniyle gelişebileceği gibi, çocuğun kardeşlerinden farklı hissetmesi gibi olumlu nedenlerden de gelişebilir.

Şema terapinin amacı, bireyin davranışlarını tanımasına, altta yatan nedenleri anlamasına ve düşünce ve davranışlarını değiştirerek ilişkideki zorluklarla veya duygularla sağlıklı, üretken yollarla daha iyi başa çıkabilmesine yardımcı olmaktır. Ayrıca, danışan sağlıksız kalıplarının ne zaman tekrarlandığını belirlemek için terapistiyle birlikte çalışır ve değişimin nedenleriyle “empatik olarak yüzleşir”. Terapist, danışanın çocukluk döneminde karşılanmamış olabilecek bazı ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik kısmi bir yardım sağlar.